Jednym z często pojawiających się pytań, w sprawach spadkowych, jest pytanie o to, jak sprawdzić czy spadkodawca pozostawił jakieś długi. Z punktu widzenia wierzycieli udzielanie takich informacji, potencjalnym spadkobiercom, jest sprzeczne z ich interesem. Jeżeli spadkobierca spadek już przyjął to wierzyciel ma możliwość dochodzenia od niego długu, który wszedł do spadku.
Wcześniejsza wiedza o długach, może spowodować, że spadkobierca odrzuci spadek, co utrudnić może wyegzekwowanie wierzytelności wierzycielowi. Z drugiej strony, zdarza się również, że spadkobiercy wiedzą, że spadkodawca dysponował majątkiem np. działkami rolnymi, ale nie wiedzą gdzie są one położone. Spadkobiercom może więc zależeć nie tylko na ustaleniu wysokości długów, ale również pozostawionego przez spadkodawcę majątku. I właśnie ustaleniu faktycznego składu spadku, zarówno aktywów, jak i pasywów, służy instytucja spisu inwentarza.
Aktualnie takiego spisu dokonuje komornik. Wniosek w tej sprawie może do niego złożyć osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, zapisobiercą, wykonawcą testamentu, jest uprawniona do zachowku lub też jest wierzycielem spadkodawcy. Komornik dokonuje szeregu czynności w celu ustalenia stanu spadku. Kieruje zapytania do banków, do urzędów skarbowych, do starostw powiatowych, ZUS itd.
Po uzyskaniu wszystkich potrzebnych mu informacji, komornik sporządza właściwy spis inwentarza, w którym ujawnia wszystkie ustalone przez niego aktywa i pasywa (długi), wraz ze wskazaniem ich wysokości. Czasami do dokonania wyceny majątku pozostawionego przez spadkodawcę, komornik musi powoływać biegłych rzeczoznawców. Dzieje się tak zawsze w przypadku nieruchomości oraz bardzo często w przypadku ruchomości, które ciężko oszacować np. zegarki, obrazy. Warto wiedzieć, że wysokość długów oraz wartość przedmiotów wchodzących do spadku ustala się według ich stanu i cen z chwili otwarcia spadku.
Po sporządzeniu spisu inwentarza, komornik przesyła akta sprawy do sądu. Jeżeli w przyszłości okaże się, że odnajdzie się przedmiot należący do spadku lub dług spadkowy, który nie był ujęty w spisie inwentarza, to sąd wyda postanowienie o sporządzeniu uzupełniającego spisu inwentarza.
Spis inwentarza jest bardzo przydatny spadkobiercom, którzy dziedziczą spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W takim wypadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe wyłącznie do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu czynnego spadku, czyli wchodzących w skład spadku aktywów.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy