Prawo w pigułce: halo, dzwonię z aresztu
Może się zdarzyć, że wobec osoby, która popełniła czyn zabroniony, zastosowany zostanie tymczasowy areszt. Areszt wiąże się zwykle z całkowitym odcięciem podejrzanego od możliwości kontaktowania się z osobami pozostającymi na wolności. Istnieje jednak możliwość uzyskania przez tymczasowo aresztowanego zgody na kontakt telefoniczny z innymi osobami, które oczywiście tymczasowo aresztowane nie są np. z członkiem najbliższej rodziny.
Tymczasowo aresztowana osoba ma prawo – zgodnie z przepisami – do kontaktu telefonicznego z innymi osobami. Prawo to nie zawsze jest w pełni wykorzystywane przez tymczasowo aresztowanych z różnych powodów. Aby uzyskać zgodę na kontakt telefoniczny należ złożyć stosowny wniosek wskazując osobę, z którą chce się mieć kontakt oraz jej numer telefonu. Można, ale nie jest to konieczne, wskazać również charakter rozmów, które mają być przeprowadzone, np. chęć uzyskania informacji o stanie zdrowia członków rodziny. Zawarcie takich wskazówek we wniosku nie jest jednak niezbędne, niemniej może pomóc w uzyskaniu zgody. W zależności od fazy postępowania karnego, różne organy będą właściwe do rozpoznania wniosku.
Jeżeli postępowanie karne znajduje się na etapie postępowania przygotowawczego, czyli akt oskarżenia nie został jeszcze skierowany do sądu, to wniosek należy złożyć do prokuratora prowadzącego lub nadzorującego sprawę. W przypadku, gdy sprawa znajduje się już w sądzie, wniosek składa się do sądu, do którego dyspozycji pozostaje tymczasowo aresztowany. Sąd lub prokurator wydaje zarządzenie, w którym udziela zgody lub odmawia udzielenia zgody na kontakt telefoniczny. Zasadą wynikającą z przepisów jest, że zgoda na możliwość skontaktowania się ze wskazanymi we wniosku osobami powinna być udzielona. Odmowa wyrażenia zgody może nastąpić tylko w ściśle wskazanych przypadkach. Wniosek nie może zostać uwzględniony, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że taki kontakt telefoniczny zostanie użyty celem bezprawnego utrudniania postępowania lub do popełnienia przestępstwa, w szczególności podżegania do przestępstwa. Obawa ta musi być uzasadniona, co oznacza, że powinna wynikać z ujawnionych i udokumentowanych zachowań tymczasowo aresztowanego, które wskazują, że zamierza on bezprawne działania podejmować. Dodatkowo działania te muszą zmierzać do utrudniania postępowania karnego np. tymczasowo aresztowany zamierza zlecić ukrycie dowodów lub wpływać na zeznania świadków. Działania te muszą być także bezprawne, a więc wykraczające poza obowiązujące przepisy.
Poza dwoma wyżej wskazanymi, żadne inne przesłanki nie mogą stanowić podstawy do odmowy wyrażenia zgody na kontakt telefoniczny. Bardzo często, zwłaszcza prokuratorzy, odmawiają udzielenia zgody na kontakt telefoniczny. Zarządzenie o odmowie udzielenia zgody, tymczasowo aresztowany może zaskarżyć. W zależności od etapu postępowania właściwym do rozpoznania zażalenia będzie albo prokurator nadrzędny albo sąd właściwy do rozpoznania sprawy, z tym, że orzekał będzie inny sędzia tego sądu.
Po uzyskaniu zgody na korzystanie z telefonu, tymczasowo aresztowanemu, przysługuje możliwość wykonania jednego połączenia dziennie, przy czym połączenie nie może trwać dłużej niż 5 minut. Warto pamiętać, że telefony od tymczasowo aresztowanych wykonywane są najczęściej z numerów, które wyświetlają się, jako „numer prywatny”. Najpierw pracownik aresztu wypyta, z kim rozmawia, w celu ustalenia czy to właśnie z tą osobą tymczasowo aresztowany miał mieć umożliwiony kontakt. Następnie, po weryfikacji, rozmowę będzie kontynuował tymczasowo aresztowany.
Opisana procedura uzyskiwania zgody przez tymczasowo aresztowanego nie dotyczy jego kontaktów z obrońcą. Ten kontakt tymczasowo aresztowany powinien mieć zapewniony w sposób nieograniczony.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy