Zawarcie małżeństwa stanowi zwieńczenie związku dwojga ludzi. Jest to zwykle piękna i doniosła chwila, zwłaszcza w warstwie emocjonalnej. Jednocześnie ma ona bardzo duże znaczenie prawne. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstają między małżonkami wzajemne zobowiązania. Zgodnie z przepisami prawa rodzinnego, każdy z małżonków ma równe prawa i obowiązki w małżeństwie.
Małżonkowie są m.in. obowiązani do tego by, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniał się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Z racji głównie majątkowego charakteru, owo zaspokajanie potrzeb rodziny kojarzy się z obowiązkiem alimentacyjnym, jednak prawnie, pojęcia te nie są tożsame. Różnice istnieją nie tylko w samym źródle obowiązku, ale także w prawnych przesłankach obejmujących obie te instytucje.
Co zrobić, gdy małżonek nie chce dokładać się do utrzymania rodziny, ma przysłowiowego węża w kieszeni?
Jeżeli małżonek uzyskuje dochody, a jednocześnie nie partycypuje w kosztach utrzymania założonej rodziny, drugiemu małżonkowi przysługuje roszczenie o przyczynianie się do zaspokojenia potrzeb rodziny. Roszczenie to wynika z art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz wiąże się ściśle z istnieniem małżeństwa, gdyż za rodzinę – w myśl wymienionego przepisu – uważani są wyłącznie małżonkowie lub małżonkowie i dzieci. Osoby żyjące w związkach partnerskich nie mogą domagać się zaspokojenia potrzeb utrzymania rodziny. Takiego zaspokojenia nie mogą żądać też krewni. Tym osobom przysługują wyłącznie roszczenia alimentacyjne. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, celem spoczywającego na małżonkach obowiązku przewidzianego w art. 27 k.r.o., jest zapewnienie środków materialnych umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie rodziny, jako całości oraz zaspokojenie uzasadnionych potrzeb poszczególnych jej członków przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej. Z kolei obowiązek alimentacyjny najczęściej ma na celu zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub też zniwelowanie niedostatku, w którym się uprawniony znajduje. Alimentacja ma więc węższy charakter, gdyż nie jest jej celem zapewnienie równej stopy życiowej uprawnionemu.
Warto wiedzieć, że obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny ustaje w razie sądowego orzeczenia separacji lub rozwiązania małżeństwa. W takim wypadku, pozostaje małżonkowi, lub małżonkowi i dzieciom, jedynie dochodzenie roszczeń alimentacyjnych.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy