Zarówno bójka, jak i pobicie kojarzą się potocznie ze zdarzeniem zwykle gwałtownym i szybkim, w którym borą udział przynajmniej dwie osoby. W przestrzeni publicznej często można spotkać się nawet z zamiennym używaniem tychże sformułowań. Bójka od razu kojarzy się z pobiciem, ale czy każde pobicie również można określić jako bójkę? Prawnokarne znaczenie bójki i pobicia nie do końca odpowiada potocznemu rozumieniu tych zdarzeń.
W rozumieniu prawa karnego, za udział w bójce uznaje się uczestnictwo w starciu pomiędzy co najmniej trzema osobami, które wzajemnie się atakują. Każda z tych osób występuje więc zarówno w roli napastnika, jak i osoby broniącej się przed napaścią. Z tego powodu wszyscy uczestnicy takiego zdarzenia są uznawani za sprawców czynu zabronionego. Za pobicie uważa się z kolei czynną napaść, co najmniej dwóch osób, na inną osobę lub osoby. W tym wypadku rozróżnia się wyraźny podział ról. Są osoby atakujące – napastnicy, którzy są sprawcami tego przestępstwa, oraz jest osoba (lub osoby) odpierające atak, które są jego ofiarami.
Warto wiedzieć, że sama obecność na miejscu zdarzenia, nie wystarcza do uznania, iż dana osoba brała udział w bójce lub pobiciu. Udział ten musi polegać na umyślnym, aktywnym zaangażowaniu w zdarzenie, przy czym nie musi mieć on formy fizycznej – zadawania ciosów. Udział ten może przybrać każdą formę świadomego zachowania, nakierowanego wolą udziału w zdarzeniu. Zachowania takie muszą być powiązane ze stosowaną w zdarzeniu przemocą, uzupełniając ją np. zachęcaniem uczestników zdarzenia okrzykami lub gestami do podejmowania działań. Rozmaitość możliwych form zachowania uczestników, ich liczba, aktywność każdego z nich i skutki działań, mają oczywiście znaczenie dla oceny stopnia winy każdego z nich, a tym samym dla wymiaru kary.
Istotnym znamieniem, które musi być wypełnione dla przypisania odpowiedzialności karnej sprawcy bójki lub pobicia, jest stworzenie, w wyniku danego zdarzenia, niebezpieczeństwa utraty życia człowieka lub wystąpienia u niego średniego bądź ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. I to właśnie od skutku, jaki jest wynikiem zdarzenia, uzależniona jest wysokość potencjalnej kary, jaką może wymierzyć sąd. Najsurowsza odpowiedzialność za udział w bójce lub pobiciu przewidziana jest oczywiście w przypadku skutku w postaci śmierci ofiary. Aktualnie za taki czyn sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 1 roku do 10 lat. Nowelizacja kodeksu karnego, która ma wejść w życie 1 października 2023 r. umożliwi wymierzenie kary za taki czyn od 2 do 15 lat pozbawienia wolności.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy