Lokale socjalne, zwane potocznie mieszkaniami socjalnymi, to nieruchomości, które przydzielane są osobom najuboższym i bezdomnym. Gospodarkę tymi lokalami prowadzi gmina, zaś zasady przydziału takich lokali określa ustawa o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy.
Mieszkania socjalne nie są dostępne dla każdego. Osoba ubiegająca się o takie lokum musi spełniać kilka ściśle określonych warunków, a potem cierpliwie czekać na przydział. W pierwszej kolejności do takiego lokalu wprowadza się osoby z sądowym nakazem eksmisji z dotychczasowego mieszkania, którym sąd przyznał prawo do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Prawo to zwane jest potocznie prawem do lokalu socjalnego. Priorytetowo traktuje się także mieszkańców budynku, który – z uwagi na jego stan Techniczny – przeznaczony został do rozbiórki. Z ustawy o ochronie lokatorów wynika, że pierwszeństwo w kolejce mają także kobiety ciężarne, dzieci, osoby niepełnosprawne, ubezwłasnowolnione oraz osoby sprawujące nad nimi opiekę, a także obłożnie chorzy, emeryci lub renciści, bezrobotni i wszystkie inne osoby spełniające przesłanki określone przez samorząd w drodze uchwały. Najważniejszym kryterium jest jednak dochód kandydata na najemcę lokalu socjalnego. Wysokość pułapu, ustalonego w uchwale rady gminy, może być inna w każdej gminie, a najczęściej określany jest jako procentowy stosunek dochodów do najniższej emerytury.
Mieszkanie socjalne przydzielane jest tymczasowo, na okres do 5 lat, z możliwością przedłużenia czasu trwania umowy najmu. Mieszkańcem lokalu socjalnego, zostaje się zawierając umowę najmu takiego lokalu. Wysokość czynszu najmu mieszkania socjalnego regulują przepisy. Czynsz nie może być wyższy niż połowa stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy. Czynsze w sąsiadujących gminach mogą się więc od siebie (niekiedy znacznie) różnić. Niski czynsz odzwierciedla standard lokali socjalnych, które znajdują się zazwyczaj w starych budynkach, czy kamienicach. Nierzadko lokatorzy zmuszeni są dzielić łazienkę lub nawet kuchnię z pozostałymi mieszkańcami budynku. Na tego typu lokale adaptuje się pomieszczenia spełniające wymogi techniczne, wyposażone tylko w niezbędne instalacje i sprzęty użytkowe. Mieszkanie socjalne ma zwykle niewielki metraż. Zgodnie z przepisami, powierzchnia mieszkalna przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 metrów kwadratowych, a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego – 10 metrów kwadratowych.
Aby móc ubiegać się o przyznanie lokalu socjalnego, należy złożyć do właściwego urzędu gminy odpowiedni wniosek o mieszkanie socjalne. We wniosku należy podać między innymi informacje o źródłach dochodów poszczególnych osób, których dotyczy wniosek. Wzory wniosków o przydział lokalu socjalnego, można pobrać ze stron internetowych właściwych urzędów gminy.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy