Produkcja ciepła dotychczas nierozerwalnie kojarzona była z węglem. W Polsce nadal prawie 69% ciepła produkuje się w procesie spalania paliw węglowych. Powoli jednak udział ten maleje, a przyszłość należy rozpatrywać w kategoriach odchodzenia od paliw kopalnych na rzecz ekologicznych i odnawialnych źródeł energii.
Jak informuje Urząd Regulacji Energetyki w najnowszym raporcie za rok 2020, dokładnie 68,9% paliw służących do produkcji ciepła w naszym kraju to paliwa węglowe, 10,6% stanowią paliwa gazowe. Dobrą informacją jest fakt, że już 10,1% stanowią odnawialne źródła energii i tylko 4,8% olej opałowy. Warto dodać, że w 2002 roku udział węgla wynosił aż 81,7%. W ciągu tych 20 lat udział OZE zwiększył się o 7,2%.
Drastyczne zmiany klimatu wywołane nadmierną emisją CO2 wymuszają jednak przyspieszenie procesu odchodzenia od paliw kopalnych, a to wymaga ogromnych nakładów inwestycyjnych, by przedsiębiorstwa produkujące ciepło przekształciły swoje instalacje i zwiększały w nich udział przyjaznych środowisku źródeł energii.
-Jako samorząd województwa stawiamy na finansowanie odnawialnych źródeł energii, wymianę źródeł ciepła, także na finansowanie termomodernizacji i poprawę efektywności energetycznej. Temu służy strumień środków rządowych i europejskich, które płyną i będą płynąć jeszcze szerszym strumieniem do naszego regionu – mówi Grzegorz Macko, wicemarszałek województwa dolnośląskiego .
Będąc na początku drogi do pełnej dekarbonizacji, czyli pozbycia się węgla jako źródła energii duży nacisk położono na paliwa gazowe, które wprawdzie nie są w pełni ekologiczne i opierają się na surowcach nieodnawialnych, ale są bardziej przyjazne środowisku. Przykładem sukcesywnej likwidacji węglowych źródeł ciepła na dużą skalę jest grupa DZT, która od 20 lat prężnie działa na rynku ciepłowniczym w naszym regionie.
-Przy naszych niewielkich kotłowniach do 1 MW, usytuowanych w centrach miast, nie ma możliwości budowania instalacji do spalania biomasy. Ze względu na stare instalacje odbiorcze centralnego ogrzewania, nie ma możliwości skorzystania z pomp ciepła. Musielibyśmy we wszystkich mieszkaniach w starych kamienicach dołożyć dodatkowe odbiorniki ciepła. To pod względem finansowym byłoby nie do przyjęcia przez ludzi. W związku z tym w tej chwili idziemy w kierunku gazu, który nie jest tak bardzo eko, ale jest lepszy niż to, co spala się w kotłowniach węglowych – mówi Jolanta Suława, prezes DZT Service.
Dzięki zaangażowaniu sporych środków własnych oraz dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, oraz z udziałem środków unijnych DZT zmodernizowało większość swoich kotłowni i dzięki temu obniżyło emisję CO2 o ponad 2300 ton rocznie.
Inwestycje w odnawialne źródła energii realizowane są również w ramach projektów na mniejszą skalę. Dobrym przykładem jest Gmina Walim, która zdecydowała się na zamontowanie pompy ciepła do ogrzewania nowoczesnego obiektu Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego „Akwarium”. Ciepło pozyskiwane jest z pięciu odwiertów na głębokości około 50 metrów.
-W rurach, które są w tym odwiercie mamy obieg roztworu glikolu, który pozyskuje ciepło z gruntu i przekazuje do pompy ciepła. W pompie to ciepło przekazywane jest do bufora na wodę, która poprzez system podłogowy ogrzewa cały obiekt – tłumaczy Paweł Antczak, kierownik Referatu Infrastruktury Technicznej Urzędu Gminy Walim.
Przełomowa inwestycja może zostać zrealizowana w Gminie Głuszyca. Tam planowane jest wykorzystanie źródeł geotermalnych do produkcji ciepła na potrzeby mieszkańców. Projekt zakłada wybudowanie dedykowanej infrastruktury do pozyskiwania i dystrybucji ciepła, ale najpierw należy sprawdzić, czy parametry wód podziemnych pozwolą na ich wykorzystanie. Pierwszy etap badań, czyli próbny odwiert pochłonie prawie 15,5 mln zł. Mała gmina nie mogłaby sobie pozwolić na taki wydatek, ale udało się pozyskać na ten cel 100% dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
-W momencie, kiedy te wyniki będą zadowalające, potrzebny będzie drugi odwiert. Rozmawiamy na ten temat z NFOŚiGW oraz z Geotermią Polska, by utworzyć spółkę celową, która przejmie zasadnicze prace związane z drugim odwiertem i przygotowaniem magistrali ciepłociągowej na terenie Gminy Głuszyca – zapowiada burmistrz Głuszycy Roman Głód.
Przyszłościowym rozwiązaniem dla branży ciepłowniczej mogłaby być technologia spalania biomasy. Tu oprócz sporych nakładów inwestycyjnych potrzeba wiele wysiłku do przekonania społeczeństwa, że jest to ekologiczna i nieuciążliwa dla otoczenia metoda pozyskiwania ciepła. Sporo nadziei wiąże się też z wodorem, ale ta technologia dopiero zaczyna się rozwijać i potrzeba jeszcze sporo czasu by stała się powszechna i opłacalna.
W kwestii ekologicznego ciepłownictwa kluczowa jest także kwestia indywidualnych źródeł ogrzewania w domach i wiążąca się z tym termomodernizacja, która pozwala na poprawę efektywności domowych instalacji. W tym celu prowadzone są ogólnopolskie programy: Czyste Powietrze, Stop Smog czy liczne inicjatywy lokalne. Wiele środków z programów krajowych i unijnych ma być w najbliższym czasie skierowane właśnie na te cele.
Grzegorz Macko
Wicemarszałek Województwa Dolnośląskiego
Samorząd Województwa, samorządy lokalne, jak i sami mieszkańcy regionu dążą do ekologicznych rozwiązań, których celem jest poprawa warunków życia, dostępu do korzystnej cenowo energii oraz ochrona środowiska naturalnego.
