Założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest stosunkowo proste. Właściciele spółki, zwani udziałowcami, posiadają określoną w akcie założycielskim ilość udziałów w spółce. Stosowanie do ilości posiadanych udziałów, wspólnicy mogą korzystać z określonych praw, ale i posiadają określone obowiązki względem spółki. Z posiadanymi udziałami wiążą się przede wszystkim dwa istotne prawa: prawo głosu, oraz prawo do udziału w podziale zysków spółki.
Generalnie im wspólnik posiada więcej udziałów, tym ważniejszym jest udziałowcem, a co za tym idzie, więcej od niego zależy. Przepisy kodeksu spółek handlowych stanowią, że wartość jednego udziału nie może być niższa niż 50,00 zł. Nie jest jednak tak, że raz dane udziały, są przypisane na stałe do danego wspólnika. Możliwość zbycia udziałów, jest jednym z praw, przysługujących wspólnikowi. Prawa tego nie można w żaden sposób pozbawić, np. poprzez zakazanie sprzedaży zapisane w umowie spółki. Udziały można zbyć w rozmaity sposób. Może to być klasyczna sprzedaż udziałów, ale również można je nieodpłatnie darować, lub nawet wymienić.
Jeżeli spółka została założona klasycznie, w formie aktu notarialnego, to umowę sprzedaży udziałów należy zawrzeć z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeżeli zaś spółka została założona elektronicznie, przy pomocy portalu S24, to wszelkich zmian, w tym tych dotyczących wspólników, dokonuje się poprzez ten właśnie system. Wówczas umowę kupna-sprzedaży udziałów podpisuje się podpisem elektronicznym z wykorzystaniem portalu EPUAP.
Może się zdarzyć, że umowa spółki przewiduje konieczność wyrażenia przez spółkę zgody na zbycie udziałów przez wspólnika. Co do zasady, zgodę taką wyraża w formie pisemnej zarząd spółki – albowiem to zarząd spółki jest organem reprezentującym spółkę oraz kierującym jej działaniami. Wspólnicy mogą jednak określić w umowie spółki także inny sposób udzielania zgody, oraz procedury z tym związane. Może się zdarzyć, że spółka nie wyrazi zgody na zbycie udziałów. W takiej sytuacji, wspólnik, który udziały chce zbyć, może wystąpić o wyrażenie zgody na zbycie udziałów do sądu rejestrowego.
Zbycie udziałów w spółce staje się skuteczne od momentu przedłożenia spółce umowy zbycia udziałów. Spółka, a właściwie jej zarząd, ma wówczas obowiązek zgłoszenia odpowiednich zmian nie tylko w księdze udziałów, ale również w KRS.
Wszelkie ograniczenia w zbyciu udziałów mogą wynikać jedynie z umowy spółki. Oprócz wspomnianego wyżej ograniczenia w postaci konieczności uzyskania uprzedniej zgody spółki na zbycie udziałów, popularnym jest również zastrzeżenie prawa pierwokupu lub pierwszeństwa. Dokonanie zbycia udziałów z naruszeniem zapisów umowy o pierwszeństwie bądź pierwokupie, może skutkować unieważnieniem umowy.
Oczywiście od czynności zbycia udziałów należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 1% od kwoty sprzedaży udziałów. Sprzedający powinien sprawdzić również, czy po sprzedaży udziałów nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy