https://db2010.pl Tygodnik DB2010 GAZETA AGLOMERACJI WAŁBRZYSKIEJ

Prawo w pigułce: przedawnienie karalności przestępstwa

Przedawnienie przestępstwa oznacza, że nie można pociągnąć do odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął określony okres czasu. To właśnie upływ czasu powoduje uchylenie karalności przestępstwa. Upływ okresu przedawnienia nie zmienia przy tym faktu, że popełniony czyn pozostaje przestępstwem. Sprawca jednak nie poniesie już odpowiedzialności karnej za jego popełnienie.

Przedawnienie karalności oparte jest na przekonaniu, że po upływie pewnego okresu od popełnienia przestępstwa, pociąganie jego sprawcy do odpowiedzialności nie jest już celowe. Sama instytucja przedawnienia ma więc dwa aspekty. Pierwszy z nich – aspekt humanitarny – związany jest z bezcelowością karania po upływie określonego czasu. Drugi – polityczno-kryminalny i sprawiedliwościowy – stanowi dla organów ścigania bodziec do działania tak, by sprawiedliwości stało się zadość, a sprawca przestępstwa został wykryty i osądzony w możliwie najkrótszym czasie. W miarę upływu czasu słabną bowiem zapobiegawcze i wychowawcze efekty oddziaływania na sprawcę za pomocą kary. Co za tym idzie: zanika potrzeba zadośćuczynienia społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

Nie ma jednego terminu przedawnienia dla wszystkich przestępstw. Przepisy różnicują okres przedawnienia, w zależności od wagi popełnionego czynu zabronionego. Z kolei wagę przestępstwa poznać można po grożącym wymiarze kary za jego popełnienie. Im wyższa grozi kara, tym poważniejsze jest popełnione przestępstwo. Zgodnie z art. 101 kodeksu karnego, karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło: 30 lat – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa; 20 lat gdy czyn stanowi inną zbrodnię – tj. czyn zagrożony karą pozbawienia wolności w wymiarze, co najmniej 3 lat; 15 lat gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat; 10 lat gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata; 5 lat gdy chodzi o pozostałe występki.

Odrobinę zmodyfikowane są zasady przedawnienia niektórych przestępstw popełnionych na szkodę osób małoletnich. Przedawnienie karalności za wskazane w przepisach przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez pokrzywdzonego 30 roku życia.

Jeżeli w tym podstawowym, wyżej podanym, okresie, zostało wszczęte postępowanie karne, przeciwko osobie sprawcy, to termin przedawnienia ulega wydłużeniu o 10 lat.

Zdecydowanie krótsze są przy tym terminy przedawnienia przestępstw ściąganych z oskarżenia prywatnego np. naruszenie nietykalności cielesnej. Karalność takiego przestępstwa ustaje z upływem roku od chwili, kiedy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy, nie później jednak niż z upływem 3 lat od popełnienia czynu. Wszczęcie postępowania przeciwko sprawcy wydłuża ten okres o kolejne 5 lat.

Warto również mieć świadomość, że niektóre przestępstwa nie ulegają przedawnieniu. Nie przedawniają się zbrodnie przeciwko pokojowi, przeciwko ludzkości oraz przestępstwa wojenne, a także niektóre zbrodnie popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

A kiedy ów termin rozpoczyna bieg? W chwili popełnienia przestępstwa, tj. kiedy sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany. Bieg przedawnienia przestępstw, których dokonanie zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

Postępowania w sprawie o czyn, co do którego nastąpiło przedawnienie karalności, nie wszczyna się. Jeżeli termin przedawnienia upłynął w trakcie toczącego się już postępowania, to postępowanie takie ulega umorzeniu.

Marcin Czwakiel

Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy

REKLAMA

REKLAMA

Archiwalne posty