Prawo w pigułce: warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywania reszty kary pozbawienia wolności
Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywania reszty kary pozwala, przy spełnieniu pewnych warunków oraz pod pewnymi warunkami, na wcześniejsze opuszczenie zakładu karnego. Wymogi jakie należy spełnić aby ubiegać się o skorzystanie z tej instytucji prawa karnego są, w miarę ściśle, określone w przepisach.
Warunkiem podstawowym jest odbycie przez skazanego, określonego okresu orzeczonej kary pozbawienia wolności. Generalnie skazany może zostać warunkowo zwolniony po odbyciu co najmniej połowy kary, jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach. Przepisy przewidują dwa wyjątki od tej reguły. Osoba skazana w warunkach recydywy lub udziału w zorganizowanej grupie przestępczej musi odbyć nie połowę, a trzy czwarte orzeczonej kary pozbawienia wolności. Dodatkowo warunkowe zwolnienie nie może nastąpić wcześniej, niż po roku jej odbywania. Z kolei osoba skazana na karę 25 lat pozbawienia wolności, może zostać warunkowo zwolniona po odbyciu 15 lat kary, zaś przy orzeczonej karze dożywotniego pozbawienia wolności dopiero po odbyciu 25 lat kary.
Czas pozostałej do odbycia kary będzie stanowić dla skazanego okres próby. Czas ten nie może jednak być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat. Dla skazanego w warunkach recydywy lub za uczestnictwo w zorganizowanej grupie przestępczej okres próby wynosi minimum 3 lata. W przypadku warunkowego zwolnienia z orzeczonej kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat.
Wniosek o warunkowe zwolnienie należy złożyć do sądu penitencjarnego właściwego dla miejsca osadzenia skazanego. Wniosek może złożyć sam skazany, jego obrońca, kurator sądowy, wychowawca, dyrektor jednostki (zakładu karnego), w którym skazany odbywa karę. Sąd może uwzględnić złożony wniosek, kiedy dojdzie do przekonania, że: 1) postawa skazanego, 2) właściwości i warunki osobiste skazanego, 3) sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, 4) okoliczności popełnienia przestępstwa, 5) zachowanie po popełnieniu przestępstwa, 6) zachowanie w czasie odbywania kary, uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Wszystkie wskazane wyżej przesłanki podlegają oczywiście każdorazowo ocenie sądu.
Bardzo istotnym elementem, który sąd bierze pod uwagę, jest zachowanie w czasie odbywania kary. Ocenie podlegają takie elementy jak to: 1) czy skazany przynależy do subkultury więziennej, 2) ile razy był nagradzany oraz ile razy był karany dyscyplinarnie w czasie pobytu w zakładzie karnym, 3) czy bierze czynny udział w procesie resocjalizacji, 4) czy wyraża chęć podjęcia pracy, 5) ogólna ocena zachowania skazanego w trakcie odbywania kary dokonana przez kierownika danej jednostki penitencjarnej.
Złożenie wniosku podlega opłacie sądowej w wysokości 45 zł. Opłatę można wpłacić na rachunek bankowy sądu, do którego wniosek jest kierowany, bądź też dokonać opłaty w kasie sądu.
Sąd orzekając o warunkowym zwolnieniu zobowiązuje skazanego do wykonywania określonych – a nałożonych przez ten sąd – obowiązków. Poza stosowanym dozorem kuratora, może to być np. nakaz powstrzymywania się od nadużywania alkoholu. Po opuszczeniu zakładu karnego, skazany powinien niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni, zgłosić się do kuratora sądowego sądu rejonowego, w którego okręgu będzie mieszkał. Następnie musi przez cały okres próby przestrzegać, ustalonych szczegółowo z kuratorem, zasad dozoru. Może to być np. obowiązek zgłaszania się w określonych przez kuratora terminach i udzielania wyjaśnień, co do przebiegu okresu próby.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy