Lotnicze tradycje miasta Lubawka sięgają początków XX wieku. Wszystko za sprawą istniejącej tu niegdyś fabryki, która zajmowała się produkcją samolotów. Historia tak zwanych zakładów Eitricha łączy pokolenia. Czy są szanse na przywrócenie pamięci o lotniczej przeszłości miasta? Ambicje projektu sięgają wyżej niż dolecieć może niejeden samolot.
Lubawska Gołębica
W 1909 roku austriacki inżynier maszyn powietrznych Igo Eitrich stworzył jednopłatowy i jednosilnikowy samolot. Wyróżniał się on nietypowymi skrzydłami i usterzeniem poziomym. Maszyna kształtem przypomniała ptaka w locie. Szybko nazwano ją „Eitrich – Taube” czyli „Gołębica Eitricha”. Z czasem Wiedeńska firma MLG, na licencji Eitricha rozpoczęła produkcję tych samolotów. Przed I Wojną Światową jednopłatowiec był bardzo popularny i jak na tamte czasy, bardzo nowoczesny. Szybko zyskał światową popularność, zarówno na rynku cywilnym, jak i militarnym. Pierwotnie firma dysponowała jednym warsztatem w Wiener Neustadt, jednak ten szybko stał się za mały. W związku z popytem na powietrzne maszyny austriaka, Eitrich postanowił założyć w Liebau, czyli w Lubawce kolejną wytwórnię samolotów. Pełna nazwa firmy to „Etrich – Fliegel – Werke”. Lubawska fabryka „Gołębic” miała bardzo ambitne plany, aby swoje maszyny sprzedawać głównie dla lotnictwa niemieckiego. Wojna napędza technologię, a „Gołębica” z czasem uchodziła za maszynę nieco przestarzałą. Mimo wszystko całkiem sporo lubawskich samolotów wzięło udział w walkach po stronie austro–węgierskiej. Wiele wskazuje również na to, że pierwszy lot nad Śnieżką odbył się właśnie przy użyciu samolotu „Taube”.
Kontynuacja lotniczej tradycji
Po II Wojnie Światowej część hangarów lotniczych była wykorzystywana przez Polaków. W roku 1948 wznowiono w Lubawce produkcję samolotów, jednak tym razem były to szybowce pod nazwą „Lub – 1 ABC bis”. Co ciekawe, szybowce te stanowią dziś sporą część ekspozycji w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Ostatecznie produkcja samolotów w Lubawce zakończyła się w roku 1955. Dziś pionierska historia lotnictwa oraz przywiązanie do lotniczej tradycji uatrakcyjnia region pod kątem historycznym oraz turystycznym. Na tych terenach, do dziś żyje wielu byłych pracowników fabryki szybowców. Lubawska fabryka samolotów to niewątpliwie temat, o którym będziemy jeszcze bardzo długo dyskutować. Wszak miasto to było prekursorem trudnej sztuki lotnictwa.
Potencjał turystyczny
To tylko niewielka część wielkiej historii lubawskiego lotnictwa. Fakt istnienia tutaj pionierskiej fabryki samolotów jest pewnym ewenementem, jednak mało znanym. Mimo wszystko brak pozostałości po fabryce, a jedynie pewne materiały źródłowe i zdjęcia, sprowadzały do Lubawki wielu pasjonatów oraz poszukiwaczy. Nic w tym dziwnego, znawcy tematu wiedzą z jak unikatową historią mamy tu do czynienia. Przy umiejętnym poprowadzeniu kampanii marketingowej oraz informacyjnej jesteśmy w stanie zainteresować również turystów zagranicznych. A to z kolei przełoży się bezpośrednio na ruch turystyczny w regionie. Historia fabryki łączy narodowości. To wspólny, nieco zapomniany epizod. Naszym zadaniem jest rozpowszechniać informacje o tych fantastycznych miejscach i sprawić aby zostały one w pamięci turystów, zarówno krajowych, jak i z zagranicy. W Gminie Lubawka jest duży potencjał turystyczny, który należy tylko odkryć na nowo.
Maciej Regewicz
