Do końca roku, dzięki dofinansowaniu ze środków Samorządu Województwa Dolnośląskiego można korzystać z bezpłatnych usług Wałbrzyskiego Centrum Aktywności Obywatelskiej prowadzonego przez Fundację Wałbrzych 2000. – Kontynuując rozważania na tematy pracownicze – mówi Łukasz Zawojak, wiceprezes zarządu Fundacji Wałbrzych 2000 – warto porozmawiać o podstawowych prawach pracownika zatrudnionego w ramach stosunku pracy. Dlatego dzisiaj o urlopie i niezdolności do pracy.
Najbardziej interesującymi z punktu widzenia pracownika są dwa elementy wpływające bezpośrednio na codzienne relacje pracodawca – pracownik.
Podstawowym prawem pracownika jest prawo do płatnego urlopu w ciągu roku w określonym wymiarze dni. Liczba dni urlopu jakie przysługują pracownikowi uzależniona jest od stażu pracy, a także od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Osoba, która po raz pierwszy podjęła pracę prawo do urlopu wypoczynkowego uzyskuje z upływem każdego miesiąca pracy. Należy jej się wtedy 1/12 rocznego urlopu za każdy przepracowany miesiąc, więc z każdym kolejnym miesiącem tych dni wolnych jest więcej, ale nie więcej niż:
* 20 dni – gdy pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
* 26 dni – gdy pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Warto pamiętać, że do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, dolicza się następujące okresy nauki w:
* zasadniczej lub innej równorzędnej szkole zawodowej – 3 lata;
* średniej szkole zawodowej – 5 lat;
* średniej szkole zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat;
* średniej szkole ogólnokształcącej – 4 lata;
* szkole policealnej – 6 lat;
* szkole wyższej – 8 lat.
Okresy z poszczególnych typów szkół nie sumują się, zatem jeśli skończyliśmy studia wyższe otrzymujemy na starcie naszej kariery 8 lat stażu. Oczywiście jedynie w kwestii prawa do urlopu.
Kolejnym ważnym prawem pracownika jest prawo do płatnego zwolnienia lekarskiego w sytuacji czasowej niezdolności do pracy. W trakcie choroby pracownik nie otrzymuje świadczenia za pracę, ale zasiłek chorobowy (wynagrodzenie otrzymuje do 33 dnia trwania choroby lub też 14 dnia, jeżeli ukończył 50. rok życia). Okres pobierania tego zasiłku jest ściśle określony i nie można z niego korzystać dłużej niż 182 dni lub przez 270 dni, jeśli niezdolność do pracy spowodowana jest gruźlicą, bądź występuje w okresie ciąży. Jeżeli po tym okresie pracownik nadal nie jest zdolny do pracy może wystąpić do ZUS o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie to przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia do pracy, jednak nie dłużej niż 12 miesięcy. Po tym okresie, jeżeli niezdolność nadal istnieje, możliwe jest wystąpienie o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.
Należy pamiętać, że w okresie zwolnienia lekarskiego przysługuje nam prawo do 80% wynagrodzenia, są jednak wyjątki:
* w przypadku wypadku w drodze do pracy lub z pracy, a także w przypadku choroby przypadającej w okresie ciąży – 100% wynagrodzenia;
* w przypadku konieczności poddania się badaniom dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz pobrania komórek, tkanek i narządów – 100% wynagrodzenia.
Czy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę w okresie przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim? Zgodnie z art. 53 §1 Kodeksu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia tylko wtedy, gdy niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
* dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
* dłużej niż łączny okres pobierania z tytułu choroby wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej przez 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
Łukasz Zawojak
Podstawa prawna:
* Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U z 2019 r. poz. 645,1950)
* Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495)
