Prawo w pigułce: kary porządkowe za niestawiennictwo świadka
Sprawy sądowe nie muszą dotyczyć osobiście osób, które do sądu są wzywane. Zdarza się, że strony danego postępowania sądowego potrzebują, dla wsparcia swoich racji, zeznań świadków określonych zdarzeń. Po otrzymaniu wezwania do sądu, świadek ma obowiązek stawić się na rozprawie. Jeżeli jednak świadek nie stawi się w sądzie i nie usprawiedliwi swojej nieobecności, grożą mu pewne sankcje.
Sąd może nałożyć na niepokornego świadka karę porządkową. Kara ta jest karą pieniężną, a najwyższa jej wysokość wynosi 3 000 zł. W postępowaniu karnym, na etapie postępowania przygotowawczego, taką karę nałożyć może także prokurator. Warto pamiętać, że osoba pokrzywdzona przestępstwem lub wykroczeniem, również jest świadkiem i nie powinna w żadnym razie ignorować wezwań do składania zeznań.
Jeżeli świadek nie może we wskazanym terminie stawić się na przesłuchanie musi poinformować o tym fakcie sąd lub prokuratora. Najlepiej w takiej sytuacji wysłać pisemne wyjaśnienie z jakich przyczyn nie może być obecny. W przypadku choroby należy uzyskać zaświadczenie od lekarza sądowego. Takie zaświadczenie prawie zawsze usprawiedliwia nieobecność świadka na przesłuchaniu. Pozostałe powody nieobecności, poza powodami związanymi ze zdrowiem, są każdorazowo oceniane przez prokuratora lub sąd. Najczęściej sąd usprawiedliwia nieobecność świadka, zwłaszcza wtedy, gdy nieobecność jest jednorazowa.
W sytuacji, gdy świadek nie pojawił się na terminie przesłuchania oraz nie usprawiedliwił swojej nieobecności, często nakładana jest od razu kara porządkowa. O jej nałożeniu świadek jest poinformowany pisemnie z jednoczesnym wezwaniem do zapłaty kary. Wraz z tym wezwaniem świadek otrzymuje również wezwanie do stawienia się na nowym terminie jego przesłuchania. W wyznaczonym nowym terminie należy się stawić. Można wówczas ustnie usprawiedliwić swoją poprzednią nieobecność, wskazując sądowi powody nieobecności. Wskazane powody zostaną zaprotokołowane. Sąd, na wniosek świadka, może uchylić nałożoną wcześniej karę.
Ukaranym można zostać również za samowolne tj. bez zgody sądu, opuszczenie budynku sądu. Jest to możliwe, gdyż zasadą jest, że jeżeli sąd nie zwolni świadka z dalszej obecności, to nie wolno mu oddalać z budynku sądu. Sąd po przesłuchaniu innych świadków może dostrzec potrzebę ponownego przesłuchania lub konfrontacji między świadkami. Także w przypadku nałożenia kary porządkowej z tego powodu należy usprawiedliwić swoje zachowanie. Częstą przyczyną, takiego zachowania świadka jest niezrozumienie poleceń wydawanych przez sąd. Przyczyną są zwykle obecne aktualnie na salach sądowych pleksy oraz same pogłosy występujące na sali sądowej.
Kary finansowe nie są jedynymi karami porządkowymi, które może nałożyć sąd. Odpowiedni organ – sąd lub prokurator – może zarządzić zatrzymanie i doprowadzenie świadka na wyznaczony termin przesłuchania. Czas zatrzymania i doprowadzenia nie może przekroczyć 24 godzin. Taka kara może być zastosowana łącznie z karą pieniężną.
Jeżeli świadek bezzasadnie odmawia złożenia zeznań, to – niestety – może zostać także aresztowany. Areszt nie może trwać dłużej niż 30 dni, a po złożeniu zeznań świadek musi zostać natychmiast zwolniony. Od nałożonych kar porządkowych można się odwołać. W tym celu, w terminie 7 dni od dnia doręczenie orzeczenia o nałożeniu kary, należy złożyć zażalenie. Złożenie zażalenia na zastosowanie aresztu wstrzymuje jego wykonanie.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy