W polskim systemie prawnym zarówno tajemnica adwokacka, jak i tajemnica obrończa, odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu ochrony informacji powierzonych przez klientów adwokatom. Choć te dwa pojęcia mogą wydawać się zbliżone, różnią się one w zakresie stosowania, charakteru oraz konsekwencji prawnych ich naruszenia. Warto przyjrzeć się bliżej tym instytucjom, aby zrozumieć, jakie mają one znaczenie w kontekście ochrony praw osób korzystających z usług adwokackich.
Tajemnica adwokacka dotyczy ogółu działalności adwokata, niezależnie od tego, czy reprezentuje klienta w sprawach karnych, cywilnych, administracyjnych czy gospodarczych. Podstawowym celem tajemnicy adwokackiej jest ochrona interesów klienta oraz zapewnienie, że informacje przekazane adwokatowi podczas świadczenia pomocy prawnej nie będą ujawnione bez zgody klienta.
Kluczowe cechy tajemnicy adwokackiej można w dużym skrócie opisać w 4 punktach:
1) Tajemnica adwokacka obejmuje wszystkie informacje, które adwokat uzyskał w związku z wykonywaniem zawodu. Może to być zarówno dokumentacja, jak i ustne wyjaśnienia, rozmowy czy korespondencja z klientem.
2) Adwokat zobowiązany jest do zachowania tajemnicy w każdej sprawie, niezależnie od jej charakteru, co odróżnia ją od tajemnicy obrończej, która dotyczy wyłącznie prowadzenia obrony w sprawach karnych.
3)Tajemnica adwokacka obowiązuje nawet po zakończeniu współpracy z klientem. Adwokat nie może ujawnić żadnych informacji, które uzyskał w trakcie świadczenia pomocy prawnej, również po zakończeniu stosunku zlecenia.
4) Adwokat może być zwolniony z tajemnicy adwokackiej przez sąd, jedynie w wyjątkowych wypadkach, w ściśle określonym przez sąd zakresie.
Tajemnica obrończa jest szczególnym rodzajem tajemnicy adwokackiej, odnoszącym się wyłącznie do działań adwokata w roli obrońcy w sprawach karnych. Jest ona szczególnie chroniona ze względu na konieczność zapewnienia prawa do obrony w procesie karnym i stanowi jeden z fundamentów prawa do rzetelnego procesu.
Kluczowe cechy tajemnicy obrończej można opisać z kolei trzema cechami:
1)Tajemnica obrończa obejmuje wszelkie informacje, które obrońca uzyskał w związku z pełnieniem funkcji obrońcy w postępowaniu karnym. Dotyczy to każdego etapu postępowania karnego. Szczególnie istotne jest to, że z prawa do obrony może skorzystać także osoba, która wie lub podejrzewa, że mogą zostać jej postawione zarzuty karne w przyszłości.
2)Tajemnica obrończa jest bardziej rygorystycznie chroniona niż tajemnica adwokacka. Ma ona charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że nikt – nawet sąd – nie ma prawa zwolnić adwokata z obowiązku zachowania tajemnicy obrończej, nawet w wyjątkowych okolicznościach.
3) Tajemnica obrończa, podobnie jak tajemnica adwokacka, jest nieograniczona w czasie.
Oba rodzaje tajemnicy mają na celu ochronę prywatności klienta i stanowią fundament zaufania w relacji adwokat – klient. Zarówno tajemnica adwokacka, jak i obrończa obowiązują bez względu na to, czy dana sprawa prowadzona jest przez adwokata z wyboru, czy z urzędu. Obie tajemnice rozciągają się również na współpracowników adwokata np. aplikantów czy pracowników kancelarii.
Tajemnica adwokacka i tajemnica obrończa, choć blisko ze sobą związane, różnią się zakresem i stopniem ochrony. Tajemnica adwokacka ma szerszy charakter i dotyczy ogółu działalności adwokata, zaś tajemnica obrończa odnosi się wyłącznie do obrony w sprawach karnych i jest szczególnie chroniona w celu zagwarantowania prawa do obrony. Obie tajemnice pełnią kluczową rolę w systemie prawnym, chroniąc interesy klienta i zapewniając zaufanie w relacji z adwokatem.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy