Prawo własności i związane z nim prawa oraz obowiązki wydają się być tematem prostym, wręcz intuicyjnym. Nie zawsze tak jednak jest, o czym – niestety – często przekonują się osoby posiadające daną rzecz we współwłasności. Czym jest sama współwłasność, jaka jest jej istota, rodzaje i czy przysługujący udział w prawie własności zawsze można swobodnie sprzedać?
Współwłasność to specyficzna forma prawa własności danej rzeczy, które przysługuje więcej niż jednej osobie. Wyróżnić można dwa podstawowe rodzaje współwłasności: współwłasność łączną oraz współwłasność w częściach ułamkowych.
Pierwszy rodzaj współwłasności występuje, jeżeli tak stanowi przepis szczególny. Na pewno ten rodzaj współwłasności znany jest osobom, które miały okazję wstąpić w związek małżeński. Małżeńska wspólność majątkowa stanowi bowiem podstawowy ustrój majątkowy obowiązujący w małżeństwie. Współwłasność łączna charakteryzuje się brakiem indywidualnych udziałów poszczególnych właścicieli. Oznacza to, że jest niepodzielna, a więc współwłaściciele łączni nie mogą dysponować swoim prawem dopóki trwa współwłasność łączna. Współwłasność łączna trwa tak długo, jak długo istnieje stosunek podstawowy, który spowodował jej powstanie. Po zakończeniu tego stosunku, np. przez sądowe rozwiązanie małżeństwa lub w chwili śmierci współmałżonka, współwłasność łączna przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. Współwłasność w częściach ułamkowych występuje samodzielnie, bez określonego stosunku podstawowego, który by ją tworzył. Współwłasność ułamkowa powstaje w każdym przypadku, gdy druga lub kolejna osoba nabywa część prawa własności danej rzeczy. Zdarzeniem tym może być nabycie spadku, a także zakup połowy samochodu dla tańszej składki OC. Współwłaściciele posiadają daną rzecz np. samochód, czy nieruchomość, w określonych częściach zwanych udziałami. Udziały określa się w sposób ułamkowy np. 1/2, 4/24 czy 3000/10000.
Każdy współwłaściciel posiada określony udział w prawie własności danej rzeczy i udziałem tym może swobodnie rozporządzać np. sprzedać go, darować. Współwłaściciele mają prawo do wspólnego korzystania z rzeczy zgodnie z zasadami współżycia społecznego i w granicach prawa. Mają też obowiązek dbać o to, by stan rzeczy nie ulegał pogorszeniu.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy