Europejski Zielony Ład ma pomóc przekształcić Unie Europejską w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę. W dekarbonizacji, czyli odejściu od gospodarki opartej na paliwach kopalnych (węgiel, gaz i ropa naftowa), ma pomóc Fundusz na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Dzięki niemu, regiony najbardziej dotknięte skutkami transformacji w dążeniu do neutralności klimatycznej dostaną pieniądze, które pozwolą przeprowadzić konieczne zmiany. Także w przemyśle.
Jednym z regionów objętych wsparciem jest subregion wałbrzyski, który przez około 500 lat był jednym z najważniejszych okręgów węglowych w tej części Europy. Upadek górnictwa węgla kamiennego w Wałbrzychu, Boguszowie-Gorcach, Jedlinie-Zdroju i Nowej Rudzie pociągnął za sobą upadek innych zakładów związanych z przemysłem wydobywczym. Tylko Wałbrzyskie Zakłady Koksownicze Victoria S.A. oparły się tym drastycznym zmianom na nowo definiując swoje cele. Jednym z ważniejszych jest zrównoważone korzystanie ze środowiska naturalnego i troska o dobro lokalnej społeczności.
Projekty WZK Victoria mając na uwadze zminimalizowanie ujemnego oddziaływania na środowisko naturalne konsekwentnie realizują zadania inwestycyjne i modernizacyjne. Nowe instalacje nie będą emitować do powietrza żadnych substancji szkodliwych, dzięki pełnej hermetyzacji układu technologicznego. Przez zastosowanie odpowiednio dobranych urządzeń technicznych i zabezpieczeń dopuszczalny poziom hałasu w środowisku jest utrzymany na poziomie normatywnym. Instalacje chłodzenia i oczyszczania gazu nie wytwarzają szkodliwych oddziaływań fizycznych, takich jak: wibracje, promieniowanie jonizujące bądź elektromagnetyczne. Zastosowanie pomp z odpowiednimi uszczelnieniami – zapobiegnie emisji pompowanych cieczy technologicznych praktycznie w 100%. Wprowadzenie automatyzacji, sterowania procesami i monitorowania przez odpowiednio zaprogramowane algorytmy i układy wykonawcze ograniczy do minimum ryzyko awarii technologicznych, a przez to możliwość skażenia środowiska. Dla zabezpieczenia gruntu przed skażeniem i zabezpieczenia wód podziemnych przed infiltracją zanieczyszczeń, aparaty i urządzenia posadowione są na tacach z zabezpieczeniem chemoodpornym, posiadających kontrolowane zamknięcia odpływów wód deszczowych. Ewentualne awaryjne przecieki technologiczne mediów procesowych zawracane są do obiegu technologicznego w instalacji. Zapewniony jest także bezpieczny i wymagany przepisami sposób zagospodarowania i utylizacji odpadów na etapie budowy i modernizacji.
Czystsza produkcja
Kolejnym etapem dekarbonizacji obszaru Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego jest podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie uciążliwości przemysłu dla środowiska, a także uruchamianie fabryk zgodnie ze strategią czystszej produkcji.
Czym jest czystsza produkcja? Jest to – zgodnie z definicją Programu Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych – strategia ochrony środowiska, polegającą na ciągłym, zintegrowanym, zapobiegawczym działaniu w odniesieniu do procesów, produktów i usług, zmierzającym do zwiększenia efektywności produkcji i usług oraz redukcji ryzyka dla ludzi i środowiska przyrodniczego.
W subregionie wałbrzyskim działa coraz więcej przedsiębiorstw, których celem jest czystsza produkcja. Przykładem jest Enitra – jedna z najbardziej znanych wałbrzyskich firm, która zajmuje się produkcją elementów napędu i transportu, znana jest także z działalności na rzecz środowiska naturalnego. W ciągu 26 lat działalności czterokrotnie zwiększyła powierzchnię produkcyjną, magazynową i biurową.
– W miejscu, w którym wcześniej było wysypisko śmieci, powstała firma w pełni ekologiczna. Na naszych dachach działa elektrownia słoneczna, wytwarzająca prąd z paneli fotowoltaicznych, którego zużywamy mniej niż produkujemy. Poza tym jest u nas właściwa gospodarka wodna, działają pompy ciepła i ekologiczna kotłownia gazowa, a budynek jest energooszczędny i otoczony zielenią w postaci trawników, drzew, krzewów oraz kwiatów. Chcemy w każdym aspekcie naszej działalności pozytywnie oddziaływać na otaczające nas środowisko – podkreśla Tadeusz Ratajczyk, twórca i prezes Enitra sp. z o.o.
Innym przykładem, ale już o zasięgu światowym, jest wałbrzyska fabryka Toyoty, która bierze udział w ogłoszonym w 2015 r. „Wyzwaniu Ekologicznym 2050”. Obejmuje ono sześć osobnych wyzwań, które dotyczą każdego obszaru działalności biznesowej, poszukiwań nowych produktów i technologii, a także roli koncernu jako edukatora, w ramach której może zachęcać zarówno pojedyncze osoby, jak i całe społeczności, by lepiej poznawały otaczające je środowisko naturalne i działały na jego rzecz. Ich celem jest zerowa emisja CO2: w nowych pojazdach; całkowite wyeliminowanie emisji związków węgla podczas produkcji wykorzystywanych materiałów i części, w działalności logistycznej oraz metod utylizacji i przetwarzania odpadów, które stosuje się na koniec cyklu życia pojazdu; w zakładach produkcyjnych w myśl zasady: samochody są źródłem emisji CO2 nie tylko wtedy, gdy znajdują się w ruchu, ponieważ zanieczyszczenia powstają także podczas ich produkcji. W wałbrzyskich zakładach produkcyjnych rozpoczęto także zbieranie deszczówki, aby zmniejszyć zużycie wody pochodzącej z zasobów gruntowych i wodociągów. Dodatkowo opracowane zostały metody oczyszczania, dzięki którym można ponownie użyć wykorzystaną wcześniej wodę lub bezpiecznie odprowadzić ją do lokalnej sieci.
– Dla wielu osób takie działania mogą się wydawać przesadne, ale to jest właściwy kierunek. My też, planując działania modernizacyjne instalacji ogrzewania dla zakładów przemysłowych, staramy się proponować jak najwięcej działań proekologicznych, włącznie z wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i termomodernizacją obiektów – podkreśla Jolanta Suława, prezes DZT Service.
Zielone kompetencje
Zielona transformacja oddziałuje przede wszystkim na energetykę (przyspieszając wzrost sektora OZE i równocześnie zmniejszając znaczenie energetyki konwencjonalnej), transport, produkcję pojazdów, budownictwo – w tym termomodernizację budynków. Wzrost liczby zielonych miejsc pracy następuje głównie w tych branżach, chociaż w pozostałych również widoczne są zmiany w popycie na zielone zawody i kompetencje – wynika z raportu „Zielone kompetencje i miejsca pracy w Polsce w perspektywie 2030 roku”, przygotowanego przez Konfederację Lewiatan.
– Nie ulega wątpliwości, że coraz więcej zawodów wymaga posiadania zielonych kompetencji: poczynając od zielonej świadomości czy zielonych postaw i zachowań, kończąc na konkretnych zielonych umiejętnościach zawodowych. Na inwestycjach w zielone kompetencje – a w rezultacie w osiągnięcie neutralności klimatycznej – nie wolno oszczędzać – mówi Roksana Kozłowska, koordynatorka Rady ds. Zielonej Transformacji w Konfederacji Lewiatan.
Wsparcie dla przemysłu energochłonnego
Zmiany w tym zakresie wspierane są także przez państwo. Na przykład Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej prowadzi nabór wniosków o dofinansowanie w ramach programu priorytetowego „Wsparcie dla przemysłu energochłonnego”. Celem programu jest zmniejszenie emisyjności energochłonnych branż polskiego przemysłu. Nabór wniosków dotyczy następujących rodzajów inwestycji oraz właściwych dla nich beneficjentów:
– Dekarbonizacja przemysłu energochłonnego poprzez realizację niskoemisyjnych technologii wytwarzania produktów. Do wsparcia kwalifikują się przedsięwzięcia mające na celu przekształcenie procesów technologicznych, a także jednostek wytwórczych w oparciu o niskoemisyjne źródła energii;
– Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej zgodne z „Obwieszczeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej”, z wyłączeniem przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz z wyłączeniem pkt 3. ppkt 5 i 6 załącznika do ww. obwieszczenia;
– Przedsięwzięcia polegające na zmniejszeniu zużycia zasobów surowców pierwotnych wykorzystywanych do produkcji, poprawiające gospodarowanie zasobami;
– Przedsięwzięcia dotyczące budowy lub przebudowy jednostek wytwórczych z odnawialnych źródeł energii wraz z magazynem energii, bądź podłączeniem ich do sieci zakładowej i/lub dystrybucyjnej/przesyłowej.
Wnioski można składać do 22.12.2023 r. lub do wyczerpania alokacji środków – informuje Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
***
Jako samorząd Województwa Dolnośląskiego wyszliśmy z założenia, że jednym z priorytetów na najbliższe lata są sprawy związane z ekologią. Między innymi dlatego w programie regionalnym Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021 – 2027, z którego będą dystrybuowane fundusze europejskie, duża część środków będzie przeznaczana na działania związane z obniżeniem uciążliwości przemysłu dla środowiska. Przykładowo, planujemy wspierać projekty na rzecz zmniejszania poboru energii w fazie produkcji czy oszczędności energii cieplnej przez termomodernizację obiektów przemysłowych.
