– Sensacyjne odkrycie: księżna Daisy von Pless umarła jako obywatelka Polski! – informuje Mateusz Mykytyszyn, prezes Fundacji Księżnej Daisy von Pless.
– Książę Jan Henryk XV Hochberg von Pless, jego angielska żona Marie Therese znana powszechnie jako księżna Daisy oraz troje synów tej pary obywatelami polskimi stali się w wyniku podziału Górnego Śląska w 1922 roku między Polskę a Niemcy. W czerwcu tego roku ziemia pszczyńska, a wraz z nią znajdująca się na jej obszarze ordynacja pszczyńska, zmieniły przynależność państwową i znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej Polskiej, a dokładnie w autonomicznym województwie śląskim. 11 września 1922 roku, zgodnie z Konwencją Genewską, książę złożył deklarację o wyborze miejsca zamieszkania w Pszczynie. Wiązało się to przyznaniem całej rodzinie obywatelstwa polskiego. Swój wybór motywował oficjalnie miejscem swojego urodzenia i tytułem jaki posiadał. Władze Niemiec nie cofnęły mu wówczas paszportu, ale i tak przyjęcie przez księcia Hochberg von Pless i jego rodzinę obywatelstwa polskiego spotkało się z krytyką prasy niemieckiej. Sześć tygodni później, a dokładnie 25 października 1922 roku odbyła się rozprawa rozwodowa Jana Henryka XV i Daisy przed Sądem Krajowym w Berlinie. Po rozwodzie księżna utraciła swoje obywatelstwo niemieckie, ale zachowała polskie. Polski paszport posiadała aż do śmierci w 1943 roku w Wałbrzychu. Regularnie odnawiał go w konsulacie polskim w niemieckim wówczas Wrocławiu. W Archiwum Państwowym w Katowicach (oddział w Pszczynie) oraz w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, do którego trafiły po wojnie archiwa Hochbergów z Książa i Wałbrzycha, odnajdziemy szereg dokumentów potwierdzających posiadanie polskiego obywatelstwa przez księżną von Pless – mówi Mateusz Mykytyszyn, prezes Fundacji Księżnej Daisy von Pless.
Wśród dokumentów są m.in.:
– Notatka z 15 lipca 1936 roku podpisana przez osobistego sekretarza syna księżnej Daisy, księcia Jana Henryka XVII o nazwisku Johann Schary oraz przez osobistą pokojówkę księżnej Daisy, Dolly Crowther. Z dokumentu dowiadujemy się o potwierdzeniu odbioru wystawionego w konsulacie w Breslau polskiego paszportu księżnej przez Miss Crowther. Znajduje się w nim także informacja o poprzednim polskim paszporcie (Nr. 323 378) księżnej Daisy, który wystawił z kolei polski konsulat w Monachium w 1933 roku.
-Podania do polskiego konsulatu w Breslau o przedłużenie paszportu z 30 listopada 1937. Dokument o numerze 323378/3557/33 wystawionego na nazwisko Marja Teresa Fürstin von Pless.
– Karta zameldowania księżnej Mary Therese von Pless w jej ostatnim domu w Wałbrzychu (willa przy Friedlandestarsse 43, dziś Moniuszki 43) z dnia 10 października 1940. W rubryce obywatelstwo wpisano polskie. W dokumencie odnajdujemy ponadto adnotację, że polskim paszportem księżna okazała się w urzędzie gminy w Nieder Salzbrunn (dziś Szczawienko).
(MM)