Prawo w pigułce: upadłość konsumencka
Prawo upadłościowe zmieniało się wielokrotnie na przestrzeni lat. Do 2009 roku obejmowało ono wyłącznie przedsiębiorców. W 2009 roku wprowadzono do prawa upadłościowego możliwość ogłoszenia bankructwa także przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. To właśnie nazywa się upadłością konsumencką.
Aby móc żądać ogłoszenia przez sąd upadłości konsumenckiej, należy spełniać dwie główne przesłanki. Po pierwsze: w chwili składania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej trzeba być osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej – konsumentem. Po drugie: ów konsument musi być niewypłacalny. Stan niewypłacalności oznacza trwałe utracenie zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przyjmuje się, że utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych zachodzi, gdy opóźnienie w wykonaniu tych zobowiązań przekracza trzy miesiące. Dla przykładu: gdy dochody miesięczne uzyskiwane przez dłużnika nie wystarczają na pokrycie kosztów utrzymania i spłaty długów, przez co długi rosną zamiast się zmniejszać. Głównym celem postępowania upadłościowego jest oddłużenie dłużnika. Rozumieć przez to należy zaspokojenie wierzycieli z majątku dłużnika oraz umorzenie części lub całości niezaspokojonych długów. Aktualnie sąd nie bada już czy dłużnik doprowadził do swojego zadłużenia w sposób umyślny, czy też wskutek rażącego niedbalstwa. Wcześniej zaistnienie tych przesłanek uniemożliwiało ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Przepisy określają również kto nie może skorzystać z upadłości konsumenckiej. Są to m.in. osoby, które są przedsiębiorcami czynnymi lub przedsiębiorcami mającymi zawieszoną działalność gospodarczą, wspólnicy osobowych spółek handlowych, którzy bez ograniczenia odpowiadają za długi spółki, a także akcjonariusze i komandytariusze odpowiadający za długi spółki.
Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć dłużnik, a w określonych przypadkach także jego wierzyciele. Obowiązkiem dłużnika jest wskazanie we wniosku, a następnie syndykowi, składników majątkowych przedstawiających wartość handlową. Będą to w szczególności nieruchomości np. domy, mieszkania oraz ruchomości, np. samochody. Majątek ten zostaje zlicytowany, a uzyskane środki finansowe podzielone proporcjonalnie między wierzycieli w ramach ustalonego planu spłaty. Warto wiedzieć, że plan spłaty ustala sąd po przedstawieniu jego projektu przez syndyka. Zarówno dłużnik, jak i wierzyciele mogą zgłaszać do niego swoje uwagi.
Po zrealizowaniu przez dłużnika ustalonego planu spłat, zobowiązania niespłacone w toku postępowania upadłościowego, z mocy prawa stają się umorzone. Dłużnik zostaje prawie całkowicie oddłużony. Istnieje bowiem katalog zobowiązań, które umorzeniu nie podlegają, a należą do niego m.in. zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, rentowe, czy sądowo orzeczone kary grzywny.
Marcin Czwakiel
Kancelaria Adwokatów Czwakiel i Wspólnicy