Architektura Lubawki i okolic
Architektura odgrywa istotną rolę w kwestii badania przeszłości miast. Wraz z zachodzącymi na świecie przemianami zmieniały się techniki wznoszenia budowli, wyobrażeń oraz estetyki. Jest to na tyle ważny element historycznej układanki, że niemal każdy pasjonat zanim opisze dzieje danej miejscowości stara się poprzez architekturę umieścić ją w pewnych ramach czasowych. Jak zmieniała się i kształtowała architektura w mieście funkcjonującym w cieniu wielkiego, cysterskiego opactwa?
Niedoceniony świadek historii
Rzeźba, malarstwo i architektura są często niedocenionymi, zapomnianymi bądź po prostu pomijanymi świadkami historii. Dziedziny te stanowią jednak podstawę badawczą dla historyków sztuki. To między innymi na ich podstawie jesteśmy w stanie stwierdzić jaki w danym czasie panował trend, sytuacja polityczna czy gospodarcza. Te trzy czynniki uświadamiają nam także, jak zmieniały się gusta ówczesnych mieszkańców i włodarzy miast, a te formowały się i przekształcały wraz z upływem czasu. Gmina Lubawka to miejsce szczególnie różnorodne pod tym względem. Na przestrzeni wieków odnotowano tu obecność artystów śląskich, włoskich, czeskich, z terenów praktycznie całej Rzeszy Niemieckiej, a później Prus. Na obecny obraz dziedzictwa narodowego wpływa także specyficzne, przygraniczne położenie gminy oraz fakt przynależności większości tych terenów do klasztoru cystersów w Krzeszowie. Gmina Lubawka faktycznie dzieliła swoje losy, również te artystyczne, wraz z barokowym klasztorem. Specyficzna lokalizacja miasta oraz gminy powodowała, że te tereny przez lata odwiedzali przyjezdni twórcy wymieniając swoje doświadczenia artystyczne z twórcami lokalnymi. Można więc śmiało powiedzieć, że sztuka powstawała tu na miejscu oraz była importowana praktycznie z całej Europy. Najbardziej zabudowana część miasta Lubawka położona jest na wysokości 490 – 540 n.p.m. Co ciekawe, mimo mocnej przebudowy miasta oraz przekształconego kształtu widoczny jest tu wciąż jego stary układ. Centralnym punktem miasta jest plac rynkowy, Plac Wolności kształtem przypominający prostokąt. Wokół rynku wzniesiono nietworzące zwartych i zamkniętych bloków budowle. Drogi w obrębie rynku zostały wybudowane w taki sposób, aby generowany na nich ruch nie zakłócał powszechnego handlu i dowozu towarów. Zarówno Lubawka jak i Chełmsko Śląskie zostały wzniesione na szlakach handlowych, czego pozostałości widać do dziś. Według dokumentacji z 1292 roku miasto było pierwotnie osadą targową. Z czasem przechodziło proces lokacji na prawie niemieckim.
Historia na wyciągnięcie ręki
Lubawka zmieniała się wraz ze zmieniającym się światem. Od wieku XIII po wiek XIX widoczne są tu architektoniczne pamiątki tamtych dni. To miasto, w którym historia ściera się ze sobą tworząc unikatowy klimat. Każdy kto zamierza je odwiedzić poczuje w jak łatwy sposób obcuje się tu z przeszłością. W tym mieście wystarczy przejść się po rynku, aby w wyobraźni powstała retrospekcja z udziałem kupców, handlarzy oraz przemian, które miały miejsce na przełomie epok. Wzniesione tu budowle oraz pozostałości po wielu z nich przenoszą nas w czasy królów oraz świetności cysterskiego opactwa z Krzeszowa nazywanego dziś europejska perłą baroku. Wiele wiekowych budowli jest bardzo charakterystycznych dla regionu przygranicznego, zarówno po polskiej jak i czeskiej stronie granicy. Często są one w bardzo dobrym stanie, pomimo swoich lat. Dwa, sąsiadujące ze sobą kraje łączy wspólna tradycja, historia, architektura oraz to co najpiękniejsze.
Maciej Regewicz
