Mieszkańcy Wałbrzycha uczcili 40 rocznicę powstania NSZZ Solidarność. 31 sierpnia 2020 r. na terenie byłej Kopalni Węgla Kamiennego Thorez, a teraz Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu, przy asyście wojskowej została odprawiona msza święta polowa pod przewodnictwem biskupa świdnickiego Marka Mendyka. Została też poświęcona replika historycznego krzyża, który stał na terenie kopalni w miejscu odprawionej mszy św. podczas strajku w 1980 roku oraz został odczytany apel poległych, a delegacje złożyły wiązanki kwiatów przed tablicą upamiętniającą wydarzenia z sierpnia 1980 r. w Wałbrzychu.
27 sierpnia 1980 r. górnicy pracujący na popołudniowej zmianie w szybie Chwalibóg Kopalni Węgla Kamiennego Thorez w Wałbrzychu, pod hasłem „Chcemy chleba i popieramy Gdańsk”, rozpoczęli strajk. Następnego dnia strajk rozpoczęli górnicy z szybu Julia. 28 sierpnia na terenie kopalni zawiązany został Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Kopalnia Thorez stała się kluczowym ośrodkiem strajku 1980 roku na ziemi wałbrzyskiej, akcja protestacyjna objęła również kopalnie Victoria, Wałbrzych, a także kopalnię Nowa Ruda. Podpisanie porozumienia w Gdańsku zakończyło strajk w województwie wałbrzyskim. 2 września 1980 r. podpisany został protokół porozumiewawczy pomiędzy Ministerstwem Górnictwa, reprezentowanym przez wiceministra górnictwa Gerarda Kroczka i MKS-em. Porozumienie to było pierwszym, poprzedzającym szerzej znane porozumienie z Jastrzębia, porozumieniem branżowym. Również 2 września MKS przekształcił się w Komitet Założycielski Wojewódzkiej Międzyzakładowej Komisji Związkowej Niezależnych Związków Zawodowych, zaś później w Międzyzakładowy Komitet Założycielski Województwa Wałbrzyskiego. W tym czasie słowo „Solidarność” nie było jeszcze oficjalną nazwą nowego związku.
Ważnym elementem działań wałbrzyskiej Solidarności było przywracanie tradycyjnej roli jaką w Polsce pełnił Kościół Katolicki. Podczas strajku w sierpniu 1980 r. na terenie KWK Thorez przed postawionym przez górników drewnianym krzyżem odprawiona została uroczysta msza święta. Dla uczczenia obchodów w 40. rocznicę wydarzeń sierpniowych, na terenie dawnej KWK Thorez, a obecnie Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu, w historycznym miejscu postawiona została replika drewnianego krzyża.
– 27 sierpnia 2020 r. przypadła 40 rocznica rozpoczęcia strajku w Wałbrzychu. W tym dniu górnicy z szybu Chwalibóg kopalni Thorez rozpoczęli protest. Była to pierwsza w Polsce kopalnia, która przyłączyła się do strajku zapoczątkowanego przez Stocznię Gdańską. Do strajkujących górników z Chwaliboga przyłączały się kolejne wałbrzyskie kopalnie i inne zakłady pracy. Strajk w Wałbrzychu na pewno miał wpływ na to, że i górnośląskie kopalnie zareagowały na oczekiwania płynące z Wybrzeża i przyłączyły się do strajkowej fali. Strajk wałbrzyskich kopalń doprowadził do podpisania trzecich w kolejności, po Szczecinie i Gdańsku, porozumień. Porozumienie to zostało podpisane 2 września 1980 r. Porozumienia Jastrzębskie zostały podpisane dzień później. Niestety, Wałbrzyskie Porozumienia Sierpniowe są zupełnie pomijane przy kolejnych rocznicach powstania Solidarności. Trudno i dzisiaj jest znaleźć wzmiankę o tym wydarzeniu. Udało mi się znaleźć jedną publikację o tym wydarzeniu. Zapominają o tym historycy, IPN, a nawet Komisja Krajowa NSZZ Solidarność. 26.08.2020 r. zainaugurowano funkcjonowanie portalu „Twarze Solidarności” (https://twarzesolidarnosci.gosc.pl/), ale nie ma tam Wałbrzycha, ani daty rozpoczęcia strajku, ani wzmianki o zawartym porozumieniu. Wystawa „Oni tworzyli Solidarność” pewnie też ominie Wałbrzych. Dlaczego? Może dlatego, że Wałbrzyskie Porozumienia były pierwszymi, które po stronie społecznej podpisywał nie nie mający związków z SB śp. Jurek Szulc – wspomina Jerzy Langer, działacz opozycyjny, były wiceprzewodniczący Komisji Krajowej NSZZ Solidarność, a obecnie radny Rady Miejskiej Wałbrzycha.
(RED, fot. Stara Kopalnia)