Dzięki dofinansowaniu ze środków Samorządu Województwa Dolnośląskiego, z bezpłatnych usług Wałbrzyskiego Centrum Aktywności Obywatelskiej – prowadzonego przez Fundację Wałbrzych 2000 – skorzystało wielu wałbrzyszan. – Ostatnio wiele osób odwiedzających WCAO miało wątpliwości i obawy co do formy swojego zatrudnienia – mówi Łukasz Zawojak, wiceprezes zarządu Fundacji Wałbrzych 2000.
Dlatego dzisiaj o pracy na etacie i zleceniu
Najczęstszym modelem zatrudnienia jest stosunek pracy na podstawie umowy o pracę. Taka umowa spełniać musi określone warunki wskazane w Kodeksie pracy (art. 22), z których wynika, że praca musi być wykonywana pod nadzorem, kierownictwem pracodawcy i w określonych przez niego warunkach co do czasu, miejsca (wg grafiku, z potwierdzeniem na liście obecności). Oczywiście z zawarciem stosunku pracy wiążą się prawa i obowiązki określone w dalszej części Kodeksu pracy. W szczególności ważne dla pracownika jest w pełni płatny urlop, płatna nieobecność w pracy w związku chorobą, świadczenia i przywileje związane z urodzeniem dziecka.
Umowy cywilnoprawne
Zdarza się, że szukając pracy dostajemy propozycję zatrudnienia na „umowę zlecenie” lub „umowę o dzieło”, czyli na podstawie umów cywilnoprawnych. Umowy takie regulują stosunki pomiędzy dwiema stronami, jednak nie na podstawie Kodeksu pracy, ale Kodeksu cywilnego. Mamy tutaj nie „pracownika i pracodawcę”, ale „zleceniobiorcę i zleceniodawcę”. A co za tym idzie – zleceniobiorca nie może liczyć na przywileje oraz prawa określone Kodeksie pracy. Z drugiej jednak strony zleceniodawca nie może wymagać od zleceniobiorcy spełnienia obowiązków zawartych w tym kodeksie, a to oznacza, że zleceniobiorca nie musi wykonywać zleconych zadań w miejscu i czasie określonym przez zleceniodawcę. Ponadto zlecenie nie jest wykonywane pod stałym nadzorem zleceniodawcy, należy się jedynie stosować do wskazówek zleceniodawcy. Co więcej, o ile również pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy osobiście, o tyle zleceniobiorca już nie i możliwe jest, aby dane zadanie w ramach umowy-zlecenia wykonała inna osoba.
Podobnie jest przy umowie o dzieło. W tym przypadku jednak umowa taka jest umową rezultatu, a nie jak w przypadku umowy o pracę czy zlecenia, starannego działania. W przypadku umowy o dzieło finalnym rezultatem jest wytworzenie jakiegoś dobra, np. wykonanie mebli, namalowanie obrazu itp.
Warto wiedzieć
Niektórzy pracodawcy dążą do zawierania korzystniejszych dla siebie, z punktu widzenia kosztów oraz praw pracowniczych, umów cywilnoprawnych i jeżeli obie strony zgadzają się na taką relację, to wszystko odbywa się zgodnie z prawem. Zdarza się jednak, że zawarta umowa cywilnoprawna to jedynie fasada, wybieg, aby uniknąć obostrzeń Kodeksu pracy w związku z umową o pracę. Dzieje się tak wówczas kiedy zawarta umowa określa warunki zarezerwowane dla stosunku pracy. Wówczas zgodnie z Kodeksem pracy zostaje zawarty stosunek pracy, pomimo, że formalnie została zawarta umowa cywilnoprawna.
W takim przypadku możemy dochodzić swoich praw przed sądem pracy. Jeśli wykonujemy prace o charakterze stosunku pracy, a podpisaliśmy umowę-zlecenia lub o dzieło, możemy wystąpić do sądu z pozwem o ustalenie stosunku pracy. Wówczas sąd bada jak faktycznie wygląda wykonywanie pracy w ramach zawartej omowy, czy zleceniobiorca podpisuje listę obecności, czy wykonuje swoje obowiązki osobiście pod nadzorem pracodawcy i czy praca ma charakter stały. Jeżeli okaże się, że wykonywane zlecenie posiada w przeważającej części cechy stosunku pracy, wówczas sąd zmieni wyrokiem umowę-zlecenia na umowę o pracę.
Łukasz Zawojak
Źródło: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040, 1043, 1495)
